2-Kesbin(kazancın) Şer’i Yolları
Bil ki, bu bahsin tafsilatı uzundur. Bununla ilgili meseleler fıkıh kitaplarında belirtilmiştir. Biz bu kitapta çok ihtiyaç duyulan hususları anlatacağız. Bunları bilen bir kimse, bir müşkülü olunca ehlinden sorabilir. Ama bunları bilmeyen kimse vâki olan meseleyi sormasının vâcib olduğunu bilmediği için haram ve ribaya düşer.
Birinci Akid – Bey’ (Alış-veriş)
Alış-veriş bilgilerini öğrenmek farzdır. Hiç kimse bundan müstağni değildir. Hz. Ömer, her defa pazara çıktığında halka: “Fıkhımızı bilmeyen bizim pazarlarda alış-veriş yapmasın. Zira farkında olmadan harama ve ribaya(fazie) düşer.” derdi.
Bey’in üç rüknü vardır. Birincisi, satıcı ve alıcıdır. İkincisi, maldır. Buna da üzerindeki akid yapılan eşya anlamında “ma’kudun aleyh” denir. Üçüncüsü, bey’ sözüdür. (verdim, aldım sözleri)
Birinci Rükûn – Akidler (Satıcı-Alıcı)
Çarşı ve pazar ehli, çocuklarla, delilerle, köle ve a’ma olanlarla, haram yiyen kimselerle alış-veriş yapmamalıdır. Çocuğun alış-verişi velisinin izniyle de olsa bâtıldır….(Detayları almadık. Dileyen kaynağından detaylı okuyabilir.)
…Haram yiyen kimseler, yağmacılar, zâlimler, hırsızlar, faiz yiyenler, içki satanlar, haram çalgı çalanlar, şarkı ve türkü söyleyenler, yalancı şahitlik yapanlar, rüşvet alanlar gibi. Bunların hepsiyle muamele (alış-veriş) yapmak câiz değildir….
Yahudi ve hıristiyanlarla muamele yapmak sahihtir. Fakat onlara Mushaf-ı Şerifi (Kur’an) ve Müslüman köleleri satmamalı, ehl-i harb iseler silah da satmamalıdır….
Kitabın başında Müslümanlık ünvanında geçen yedi şüpheden biriyle, içki içip kadınlarla sohbet etmeyi câiz görenler, zındık olurlar. Onlarla alış-veriş yapmak, evlenmek câiz değildir.
İkinci Rükûn – Satılan-Alınan Mal
Alış-verişi yapılan malda altı şartı gözetmelidir:
Birinci şart: Alış-verişi yapılan mal necis, murdar olmamalıdır…
İkinci şart: Satılan malın faydası olmalıdır…
Üçüncü şart: Satılan mal, satıcının mülkü olmalıdır…
Dördüncü şart: Satılan şeyin teslimi mümkün olmalıdır…
Beşinci şart: Satılan malın aynı, miktarı ve vasfı bilinmelidir…
Altıncı şart: Satın aldığı malı teslim almadan satması sahih olmaz…
Üçüncü Rükûn – Akid
Satış akdinde, satışı ifade eden sözleri tabirleri kullanmalıdır. (Sattım ve aldım sözleri net olarak kullanılmalıdır manasında..)
…
…
İMAM GAZALİ/KİMYÂ-YI SAÂDET/ Üçüncü Asıl
